2017 |
De overheid heeft een breed instrumentarium tot haar beschikking om
beleidsdoelen te realiseren19 bijvoorbeeld subsidieverstrekking, garantstelling,
verstrekken van leningen, oprichten van fondsen, opdrachtverstrekking,
belastinguitgaven, bijdrage(n) aan, of verboden op. Daarbij is
het de vraag of en hoe binnen het Rijk wordt afgewogen of welk
instrument het meest geschikte is (al dan niet in samenhang met andere
instrumenten).
Het verstrekken van subsidies is een belangrijk en veelgebruikt instrument
om beleidsdoelen van de overheid te verwezenlijken, met aanzienlijke
budgettaire consequenties.20 Zo verstrekt de rijksoverheid ca. € 6 miljard
(in 2013) aan subsidies en in gedeeld beheer met de Europese Commissie
nog eens ca. € 1,5 miljard (2014) per jaar.
Over de afwegingen om op rijksniveau het subsidie-instrument in te
zetten (al dan niet als onderdeel van een mix aan beleidsinstrumenten) en
de samenhang met (de beleidsdoelen van) de subsidies van andere
overheidslagen bestaat in Nederland weinig onderzoek (AR 2010, Rfv
2014,). Er is geen overkoepelend beeld in hoeverre het subsidieinstrumentarium
van het Rijk bijdraagt aan het gecombineerde effect van
de subsidieregelingen van verschillende overheden.
De redenen om subsidies in te zetten kunnen divers zijn: dit gebeurt
bijvoorbeeld als de markt niet goed werkt (sociale woningbouw), risico’s
te hoog zijn (bedrijfssubsidies), externe effecten of financiële baten
worden ondergewaardeerd (klimaatverandering of cultuur) of om het
publieke belang te dienen (voorlichting door patiëntenverenigingen)
(Eijgelshoven, Nentjes en Van Velthoven 2010). De reden voor verstrekking
en de tegenprestaties voor subsidies verschillen. De aard van subsidies
loopt uiteen van incidentele subsidies voor evenementen en waarderingssubsidies
voor maatschappelijke initiatieven, tot permanente prestatiesubsidies
voor essentieel geachte activiteiten (Rfv 2014).
19 https://www.kcwj.nl/kennisbank/integraal-afwegingskader-beleid-en-regelgeving/6-wat-hetbeste-
instrument/61
20 Voor het begrip «subsidies» en wordt aangesloten bij de definities die opgenomen zijn in de
Awb (artikel 4:21); daaruitvolgend de CW (artikel (4.10) en de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 550, nr. 2 55
Taakopdrachten IBO’s 2016/2017
Aan de inzet van subsidies kunnen ook nadelen kleven. Wanneer er in
werkelijkheid geen sprake is van marktfalen zou verdringing van particuliere
investeringen kunnen ontstaan. Subsidies kunnen leiden tot
oneerlijke concurrentie of zelfs staatssteun. Door subsidieafhankelijkheid
kan innovatie en publieksbereik worden geremd. Subsidies kunnen ook
perverse effecten hebben, als ze zowel tot economische als
volksgezondheids- en milieuschade leiden (Myers en Kent 2001, Tillotson
2004). En tenslotte zijn er altijd opportunity costs, het geld dat aan
subsidies wordt uitgegeven kan niet langer aan ander beleid worden
gespendeerd.
|
IBO |
Fin, AZ, EZ, VWS, OCW, SZW, IenM, BuZa, BZK, CPB |
Afgerond |
IBO Subsidies |
details |
2015 |
|
IBO |
I&M, Fin, AZ, BZK. EZ |
|
IBO Opgavegericht werken bij infrastructurele planning |
details |
2014 |
|
IBO |
DEF, Fin, AZ, Buza, Ko Colijn, Theo Ent, Walther Ploos van Amstel |
|
IBO Wapensystemen: Meer Bang for the buck |
details |
2014 |
|
IBO |
EZ, SZW, Fin, AZ, CPB |
|
IBO Zelfstandigen zonder personeel |
details |
2014 |
|
IBO |
OCW, Fin, AZ, EZ, SZW, CPB, SCP |
|
Effectieve leerroutes in het het funderend onderwijs |
details |
2014 |
|
IBO |
BZK, Fin, AZ, SZW, VenJ, DEF, OCW, VWS |
|
Eenvoud loont - onderzoek naar de doelmatigheid van pensioengelden de collectieve sector |
details |
2014 |
|
IBO |
VenJ, Fin, AZ, DEF, BZK, Korps Nationale Politie, OM, een (regio)burgemeester |
|
IBO Effectiviteit Politie |
details |
2015 |
|
IBO |
EZ, I&M, Fin, BZK, AZ, PBL |
|
IBO Kostenefficiëntie CO2-reductiemaatregelen |
details |
2015 |
|
IBO |
VWS, Fin, AZ, OCW, SZW, BZK, EZ, RIVM, CPB |
|
IBO Gezonde leefstijl |
details |
2015 |
|
IBO |
VenJ, Fin, AZ, I&M, SWOV |
|
IBO Verkeershandhaving |
details |
2015 |
|
IBO |
Fin, SZW, VWS, AZ, BZK, Buza, VenJ |
|
IBO Belastingdienst |
details |
2015 |
|
IBO |
BZK, Fin, AZ, SZW, EZ, PBL, |
|
IBO Sociale huur |
details |
2015 |
|
IBO |
OCW, Fin, AZ, EZ, BZK, CPB |
|
IBO Schatkistbankieren OCW (risicobeheer en risicobeheersing |
details |
2018 |
|
IBO |
Fin, IenW, LNV, BZK, VWS, EZK, AZ |
|
IBO Luchtkwaliteit |
details |
2016 |
|
IBO |
Def, Fin, Buza, AZ |
|
IBO Gereedstelling |
details |
2016 |
|
IBO |
SZW, AZ, Fin, EZ, BZK, SCP, CPB |
|
IBO Arbeidsongeschiktheid |
details |
2016 |
|
IBO |
OCW, AZ, Fin, EZ, BZK, SCP, CPB |
|
IBO Onderwijsachterstandenbeleid |
details |
2016 |
|
IBO |
Fin, AZ, EZ, VWS, OCW, SZW, IenM, Buza, BZK, CPB |
|
IBO Subsidies |
details |
2016 |
|
IBO |
Fin, VWS, AZ, EZ, OCW, BZK, CPB |
|
IBO Innovatie in de zorg |
details |
2017 |
|
IBO |
Fin, VWS, SZW, JenVj, OCW, AZ, BZK |
|
IBO Licht verstandelijk beperkten |
details |
2017 |
|
IBO |
Fin, EZK, AZ, IenW, BZK, LNV |
|
IBO Grondvergoeding Energievoorzieningen |
details |
2017 |
|
IBO |
Fin, OCW, SZW, VWS, JenV, BZK, AZ, CPB |
|
IBO Jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt |
details |
2018 |
|
IBO |
Fin, BZK, AZ, VWS, OCW, SZW, IenW, EZK, JenV |
|
IBO Koninkrijksrelaties |
details |
2018 |
|
IBO |
Fin, SZW, VWS, EZK, BZK, AZ, CPB |
|
IBO Toeslagen |
details |
2018 |
|
IBO |
Fin, AZ, EZK, SZW, OCW, SCP, CPB |
|
IBO Internationalisering van het onderwijs |
details |